JAK DOBRAĆ RAKIETĘ TENISOWĄ

Jaka rakieta do tenisa ziemnego będzie dla mnie dobra? Każdy początkujący tenisista zadaje sobie takie pytanie. Rakietę tenisową kupuje się zazwyczaj rzadko - raz na kilka (czasem kilkanaście) lat. W tym czasie dynamicznie zmieniają się technologie stosowane w produkcji rakiet. Wiele parametrów rakiet wpływa na przyjemność oraz postępy w grze w tenisa. Opisy głównych parametrów rakiety powinny znajdować się na jej ramie (w różnych miejscach - zależnie od producenta), jednak często są niekompletne i mało czytelne, zwłaszcza dla początkujących graczy. W celu ułatwienia odpowiedniego doboru rakiety i "czytania" jej parametrów przedstawiamy poniżej główne cechy, na które trzeba zwrócić uwagę przy kupowaniu rakiety, aby była jak najbardziej trafnie dopasowana do indywidualnych predyspozycji oraz potrzeb gracza.

Powierzchnia (wielkość) i kształt główki

Rakiety posiadają różne kształty oraz różne wielkości główki. Jeśli chodzi o kształt główki, to nie ma jednoznacznej oceny, jaki on jest idealny i zalecany do odpowiedniej grupy graczy. Najwięcej główek ma kształt klasycznego „jaja". Bardziej przejrzyste zasady klasyfikacji występują w przypadku wielkości główki rakiety. Wielkość główki podawana jest w centymetrach oraz w calach kwadratowych i dotyczy pola powierzchni. Powierzchnia główki rakiety odpowiada za siłę i precyzję uderzenia.
Wyróżnia się trzy podstawowe wielkości główek rakiety:
1. Midsize (małe) – 85-93 cale kwadratowe.
2. Midplus (średnie) – 94 – 103 cale kwadratowe.
3. Oversize (duże) – powyżej 104 cali kwadratowych.

Im większą główkę posiada rakieta, tym większa będzie siła uderzenia. Gracz będzie więc musiał włożyć mniej własnej siły, by przebić piłkę na druga stronę kortu. Ponadto, w rakietach o dużych główkach większą cześć powierzchni zajmuje tzw. sweet spot, czyli pole centrycznego trafienia, które zapewnia optymalne trafienie piłki. Rakieta o mniejszej główce uderza piłkę z mniejsza siłą, a więc zawodnik musi włożyć w każde uderzenie więcej siły własnej. Mała główka daje za to znacznie większą możliwość kontroli nad piłką i precyzji uderzenia.

Ważne:
1. Osoby początkujące powinny zwrócić swoją uwagę uwagę na główki o wielkości od 660 cm kw. (102 cale kw.).
2. Osoby średniozaawansowane mogą zastanowić się nad główkami o wielkości 645-690 cm kw. (100-107 cali kw.).
3. Osoby zaawansowane z reguły posiadają już ukierunkowane potrzeby, jest to dobór indywidualny, ale raczej są to główki o powierzchni 645 cm kw. (100 cali kw.) i mniejsze.

Długość rakiety do tenisa

Długość rakiety to odległość od podstawy uchwytu do końca główki rakiety. Standardowa rakieta dla dorosłych ma długość 68,58 cm (27 cali) i jest ich zdecydowanie najwięcej na rynku. Rakiety przedłużone (nawet o kilka centymetrów) zwiększają zasięg i wzmacniają siłę uderzeń oraz zapewniają lepszy serwis oraz rotację piłki. Zmniejszają natomiast kontrolę nad piłką. Mniejsza manewrowalność przedłużanych rakiet szczególnie odczuwalna jest podczas gry przy siatce. Rakiety standardowe są bardziej dynamiczne. Rakiety o mniejszej długości niż standardowa to rakiety juniorskie. W przypadku doboru rakiet dla dzieci istotnym czynnikiem są warunki fizyczne dziecka. Wzrost i waga dziecka mogą przyczyniać się do tego, że „wyrośnięte” fizycznie dzieci powinny używać rakiet trochę dłuższych, niż zaleca to producent.

Podział rakiet ze względu na długość:
1. 27 cali (68,58 cm) i większe – dla dorosłych tenisistów.
2. 26 cali (66 cm) – dla dzieci 10-12 lat lub 136-146 cm.
3. 25 cali (63,5 cm) – dla dzieci 8-10 lat lub 128-136 cm.
4. 23 cali (58,5 cm) – dla dzieci 6-8 lat lub 120-128 cm.
5. 21 cali (53,5 cm) – dla dzieci 5-6 lat lub 112-120 cm.
6. 19 cali (48,5 cm) – dla dzieci 4-5 lat lub 100-112 cm.

Waga rakiety tenisowej

Bardzo istotny czynnik decydujący o wyborze odpowiedniej rakiety. Waga "dorosłej" rakiety może wahać się w przedziale pomiędzy dwieście kilkadziesiąt a trzysta kilkadziesiąt gram. Parametr ten odpowiada przede wszystkim za stabilność. Im wyższa waga, tym większa jest stabilność ramy. Należy pamiętać, że im cięższa rakieta, tym trudniejsze jest wyprowadzenie zamachu. Koniecznym jest wybranie takiej wagi rakiety, która nie będzie „ciążyła” w ręku i pozwoli na swobodne operowanie ramą.

Podsumowanie:
1. Osoby początkujące – powinny szukać lżejszych rakiet ułatwiających wyprowadzanie zamachu. Mężczyźni – waga rakiety powinna zawrzeć się w granicach 270-290 gram, kobiety – 250-270 gram.
2. Osoby średniozaawansowane – powinny zwrócić uwagę na rakiety o wadze 280-300 gram.
3. Osoby zaawansowane – wybierają rakiety raczej przekraczające 300 gram, czasem z opcją indywidualnego "doważania" rakiety poprzez zastosowanie ołowianych taśm przyczepianych do ramy.

Balans rakiety tenisowej

Balans rakiety oznacza środek ciężkości. Jest on mierzony w centymetrach od stopki rakiety do końca główki. Pod tym względem rakiety można podzielić na: wyważone na główkę – HH (Head Heavy), wyważone na rączkę – HL (Head Light), wyważone równomiernie – EB (Even Balance). Dwie rakiety o tym samym ciężarze, ale różnie wyważone, dają zupełnie inne uczucie podczas gry. Rakiety z środkiem ciężkości przesuniętym w stronę rączki mają lżejszą głowkę i są bardziej manewrowalne. Znakomicie gra się nimi przy siatce. Rakiety z balansem na główkę zazwyczaj należą do grupy rakiet lekkich. Przesunięcie środka ciężkości w stronę główki powoduje, że gracz może włożyć mniej energii do oddania silnego uderzenia. Tego typu rakiety pozwalają na dynamiczny "swing" podczas gry. Przeznaczone raczej dla osób początkujących. Rakiety z balansem na środek mają równomiernie rozłożoną wagę. Oferują graczowi zrównoważoną siłę oraz kontrolę uderzenia. Rakiety z balansem na rączkę należą raczej do ciężkich rakiet. Ich główka jest lżejsza. Przekłada się to na mniej dynamiczny "swing" ale lepiej kontrolowane uderzenia. Tego typu rakiety są najczęściej wybierane przez zaawansowanych graczy.

Swingweight rakiety tenisowej

Swingweight jest to odczucie wagi podczas całego cyklu uderzeniowego. Parametr ten zależy od masy rakiety, balansu oraz aerodynamiki (m.in. wielkości główki). 

Dobór pod kątem tego parametru uzależniony jest budowy fizycznej i siły gracza:
1. Silny, atletyczny gracz – wysoki współczynnik swingweight.
2. Średniej budowy zawodnik – średni wspołczynnik swingweight.
3. Słaby, wątłej budowy – niski współczynnik swingweight

Sztywność ramy rakiety

Sztywność rakiety, czyli stopień odkształcania się ramy w kontakcie z piłką, mierzy się w
jednostkach RA. Sztywniejsze rakiety umożliwiają silniejsze uderzenie, jednak więcej wstrząsów przenosi się na nadgarstek. Elastyczne rakiety zapewniają większą kontrolę nad piłka i mniej obciążają nadgarstek.

Podział rakiet z uwagi na elastyczność ram przedstawia się następująco:
1. Elastyczne ramy (<60 RA) – mniejsza siła uderzenia, mniej drgań na nadgarstek.
2. Średnia elastyczność ramy (60-69 RA) – kompromis pomiędzy elastyczną a sztywną.
3. Sztywna rama (>70 RA) – większa siła uderzenia, więcej drgań przenosi się na nadgarstek.

Profil (grubość) ramy rakiety

Ramy rakiet posiadają zróżnicowane grubości. Są takie, które posiadają jednakową grubość na całej długości natomiast grubość innych jest zmienna. 

Można uszeregować ramy rakiet ze względu na profil ramy na trzy grupy:
1. Cienkie ramy (< 23 mm) – dużo czucia, mniej siły i tłumienia. Rakiety o raczej małej powierzchni główki, ciężkie. Dla graczy zaawansowanych o pełnym zamachu.
- Średnie ramy 23-25 mm - uniwersalne, bliżej 23 mm dla zaawansowanych a bliżej 25 mm dla początkujących, tenisistów o średniej wielkości zamachu.
2. Grube ramy (> 25 mm) – mało czucia, dużo mocy własnej, przeznaczone dla zawodników z krótkim zamachem, dla początkujących, o słabej technice, tenisistów w starszym  wieku, z drobnymi urazami ręki. Są to z reguły rakiety udoskonalone w zaawansowane systemy redukcji drgań podczas uderzenia.

Konstrukcja rakiety tenisowej

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu do produkcji rakiet używano drewna, z czasem zaczęto stosować aluminium. Podstawową wadą tych rakiet był ich ciężar, który utrudniał manewrowanie, ograniczał łatwość gry i niestety prowadził do częstych kontuzji. Z czasem udoskonalano technologie produkcji sprzętu tenisowego.

Obecnie do produkcji rakiet tenisowych wykorzystuje się:
- aluminium,
- kompozyty grafitowe (grafit, czyli włókno węglowe, z domieszką aluminium),
- czysty grafit,
- grafit z domieszkami takich materiałów jak kevlar, boron, tytan.

Rakiety aluminiowe są najbardziej elastyczne, ale też ciężkie i przenoszą dużo drgań na nadgarstek. Nie są one dlatego zbyt popularne wśród graczy, którzy chętniej wybierają rakiety z kompozytów grafitowych, z samego grafitu, lub ze wspomnianymi dodatkowymi materiałami (boron, kevlar), które zapewniają rakiecie lekkość i trwałość. Producenci rakiet tenisowych mają swoje własne nazwy handlowe dla materiałów i technologii wykorzystywanych przy produkcji swojego sprzętu. 

Układ strun (naciągu) rakiety

Najpopularniejszymi układami strun są (stosunek pion/poziom): 18/20 i 16/19. Występują również inne układy, przykładowo takimi są: 18/19, 16/18, 14/18. Zależnie od producenta mogą wystąpić również inne. Ze względu na gęstość układu strun wyróżniamy dwa podstawowe układy: otwarty – "open" – (rzadki układ strun np. 16/19) oraz zamknięty – close" – (gęsty układ strun 18/20).

Otwarty układ strun:
a) większa moc piłki, ale mniejsza kontrola,
b) większe odkształcenie powierzchni uderzenia,
c) nadaje piłce większą rotację ponieważ piłka ma większy kontakt z naciągiem,
d) wpływa niekorzystnie na trwałość naciągu (poprzez łatwe przesuwanie się strun w rakiecie dochodzi do szybszego ich przecierania),
f) mniejsza "sztywność układu strun,
f) większy "sweet spot" - pole czystego trafienia.

Zamknięty układ strun:
a) mniejsza siła, ale większa kontrola,
b) mniejsze odkształcenie powierzchni uderzenia rakiety i tym samym mniejsza dynamika gry,
c) większa żywotność naciągu (trzeba go rzadziej wymieniać, ponieważ ma mniejszą tendencję do zrywania się – wynika to z faktu, że naciąg nie może poruszać się w miarę swobodnie
e) mniejsza "rotacyjność",
d) mniejszy "sweet spot" - pole czystego trafienia.

Rekomendowana siła naciągu

Producenci rakiet podają zakresy rekomendowanych sił naciągu (mierzonych w kilogramach) z jakimi zalecają naciągać swoje rakiety. Z reguły podane są te informacje na ramie rakiety. Mocniej naprężone struny w rakiecie dają większą kontrolę nad piłką, ale zmniejszają siłę, dynamikę oraz rotację. Zwiększenie naprężenia strun powoduje także mniejszy komfort gry, gdyż więcej niekorzystnych skutków uderzenia piłki będzie przekazywane poprzez ramę rakiety do - ogólnie ujmując - ciała zawodnika Słabsze naprężenie strun rakiety zmniejsza kontrolę nad piłka (często przytaczany jest efekt katapulty). Uzyskamy za to większą dynamikę uderzeń i rotację, gdyż piłka dłużej znajduje się na strunach i "wgryza" się bardziej w rakietę.

Rozmiar rączki rakiety tenisowej

Istotnym szczegółem jest odpowiednie dopasowanie wielkości (obwodu) rączki rakiety do dłoni gracza. Na rakiecie powinny być oznaczenia dotyczące wielkości rączki rakiety. Metoda amerykańska określa obwód rączki cyframi od 0 do 5 (dodana jest często litera L lub G), natomiast metoda angielska określa obwód rączki w calach od 4 do 4 i 5/8 cala. Rozmiar L(G) 0 odpowiada 4 calom, L(G) 1 – 4 (1/8 cala), L(G) 2 – (4 1/4 cala), L(G) 3 – (4 3/8 cala), L(G) 4 – (4 1/2 cala), L(G) 5 – (4 5/8). Prawidłowy uchwyt to taki, gdy pomiędzy kłębem kciuka a opuszkami palców dłoni trzymającego rakietę mieści się palec wskazujący drugiej ręki. Najbardziej popularne rozmiary rączek to L(G)3 i L(G) 4. Drobne kobiety powinny wybierać rozmiar rączki – L(G) 1. Młodzież oraz kobiety i mężczyźni o średnim i niskim wzroście (raczej krótkie palce) powinni wybierać rozmiary rączek L(G) 2 zaś osoby wysokie (o długich palcach) – L(G) 4 lub L(G) 5. Kiedy nie jesteśmy pewni czy wybrać np. rączkę 3 czy 4 to pamiętajmy, że zawsze bezpieczniej kupić rakietę z rączką cieńszą i ewentualnie pogrubić ją za pomocą owijki wierzchniej tzw. overgrip. Firma Head jako pierwsza zastosowała tzw. "wymienne rączki", dzięki czemu można pogrubiać lub odchudzać rączkę rakiety w zależności od potrzeb.

Podsumowanie

Na rynku znanych jest kilkudziesięciu producentów rakiet tenisowych produkujących kilkaset modeli. Co roku na półki sklepowe trafiają nowe modele rakiet – z nowymi technologiami, w nowej kolorystyce. Jednak zasady doboru rakiet, zwłaszcza dla osób początkujących, dla których często ma być to pierwsza rakieta w życiu, można znacząco uprościć. Jest to o tyle ważne, gdyż od doboru właściwej rakiety po części zależeć będzie, czy tenis spodoba się i stanie się sposobem na spędzanie wolnego czasu. 

Na podstawie charakterystyki parametrów rakiet opisanych powyżej, osoby początkujące powinny kierować się następującymi wytycznymi przy wyborze rakiety:
1. Duże główki przekraczające 660 cm kw. (ewentualnie 645 cm kw.).
2. Długość standardowa tj. 68,58 cm lub trochę przedłużony (1-2 cm).
3. Lekkie rakiety nie przekraczające 280 gram.
4. Balans na główkę rakiety, czyli powyżej 34-35 cm.
5. Niski swingweight (odczucie wagi podczas całego cyklu uderzeniowego).
6. Elastyczne ramy (poniżej 60 RA) lub średnio elastyczne (60-69 RA).
7. Profil ramy rakiety około 25 mm lub grubszy.
8. Konstrukcja ramy wzbogacona o domieszki kompozytów grafitowych i innych nowoczesnych, lekkich, wytrzymałych materiałów z technologiami umożliwiającymi amortyzację drgań podczas uderzeń. Rekomendowana jest jednak rakieta z pełnego grafitu, zapewniająca maksymalny komfort gry i czucie każdego uderzenia.
9. Układ strun (naciągu) otwarty - rzadki układ strun.
10. Rekomendowana siła naciągu według zaleceń producenta – średnia lub poniżej średniej.
11. Rączka indywidualnie dopasowana (należy zwrócić uwagę, że prawidłowy uchwyt to taki, gdy pomiędzy kłębem kciuka a opuszkami palców dłoni trzymającego rakietę mieści się palec wskazujący drugiej ręki).